Ödev İsteyen Kişiler

Kan, dolaşım sıvımızdır. Tüm vücudu dolaşarak hücrelere ihtiyaçları olan besinleri ve oksijeni taşırken, hücrelerin karbondioksit ve diğer atıklarını toplar. Hücrelerimiz oksijen olmadan yaşayamaz ve bu ihtiyaçlarını kandan sağlar. Kan, hücrelere kadar tüm vücudumuzu saran damarlarla taşınır. Kanın damarlarda dolaşması kalp atışları sayesinde gerçekleşir. Kalp atışları kanın damarlara pompalanması ve tekrar emilmesi için kalpte gerçekleşen kasılıp gevşeme hareketleridir.

  Kalp damarlar ve kan, dolaşım sistemini oluşturur.

Göğüs boşluğunda iki akciğer arasında bulunan kalp, kanı vücuda pompalar; pompalanan kanı tekrar emer; emilen kanı temizlenmesi için akciğere pompalar ve tekrar oradan da emerek temiz kanı vücuda pompalar ve tekrar oradan da emerek temiz kanı vücuda pompalar. Bu görevleriyle kalp kan için bir merkez üst konumundadır. Kalbin sağ ve sol taraflarındaki kan birbirine karışmaz. Bu bölümler birbirinden ayrıdır. Sağ tarafta kirli kan denilen oksijen oranı az olan kan, sol tarafta temiz kan denilen oksijen oranı fazla olan kan bulunur. Kalbin sağ ve sol taraflarında ikişer odacık bulunur. Alttaki odacıklara karıncık, üstteki odacıklara kulakçık adı verilir. Sağ tarafta sağ kulakçık adı verilir. Sağ tarafta sağ kulakçık ve sağ karıncık, sol tarafta sol kulakçık ve sol karıncık olmak üzere kalpte dört odacık bulunur.

Kalp kaslı bir yapıya sahiptir. Yapısında bulunan kaslar sayesinde kasılıp gevşerken kanın vücuda pompalanıp emilmesini sağlar. Karıncıklarda bulunan kas tabakası kulakçıklar bulunan kas tabakasından daha güçlüdür. Bu karıncıkların kanı pompalama gücünün daha fazla olmasına olanak sağlar. Kalbin atışı sırasında karıncıklar kasılırken kulakçıklar gevşer. Karıncıklar gevşerken kulakçıklar kasılır. Karıncıklar kasıldığında içindeki kan atardamarlara pompalanarak vücuda gönderilir. Bu sırada kulakçıklar gevşer ve vücuttan kan emer. Kulakçıklar kasılırken karıncıklar gevşer ve kulakçıklardaki kan karıncıklara dolar. Sağ kulakçıktaki kirli kan sağ karıncığa sol kulakçıktaki temiz kan sol karıncığa dolar. Karıncıklarda pompalanan kanı vücuda gönderen damarlar atardamarlar, vücuttan emilen kanı kulakçıklara getiren damarlar toplardamarlardır. Kalbin çalışması sırasında sağ kulakçık gevşediğinde üst alt ana toplardamarlar vücuttan emilen kanı sağ kulakçığa getirir. Sağ kulakçık kasıldığında kirli kan sağ karıncığa dolar. Sağ karıncık kasıldığında pompalanan kan akciğer atar damarı ile akciğere taşınır. Akciğer oksijence fakir kanı oksijence zengin hale getirir. Sol kulakçık gevşediğinde akciğerden emilen temiz akciğer toplardamarı ile sol kulakçığa gelir. Sol kulakçık kasıldığında temiz kan sol karıncığa dolar. Sol karıncık kasıldığında temiz kan aort damarı ile vücuda pompalanır. Kalpten vücudun değişik bölgelerine kanı taşıyan damarlara atardamar denir. Akciğer atardamarı hariç diğer bütün atardamarlar oksijence zengin kan (temiz kan) taşır. Akciğer atardamarı ise kirlikanı temizlenmek üzere akciğerlere taşır. Vücuttaki en büyük atardamar aort atardamarıdır. Aort atardamarı kollara ayırarak bütün vücuda sol karıncıktan pompalanan temiz kanı taşır. En büyük kan basıncı aorttadır. Atardamarlar sağlam düz kaslardan oluşur. Bu kasların yardımıyla kan basıncı ayarlanır. Atardamardaki kan basıncı toplardamarlardaki kan basıncından daha yüksektir. Vücuttan toplanan kanı kalbin kulakçıklarına getiren damarlara toplardamar denir. Akciğer toplardamarı hariç

Diğer bütün toplardamarlar oksijence fakir kan(kirli kan) taşır. Akciğer toplardamarı ise akciğerlerde temizlenen kanı kalbe taşır. Bazı toplardamarlarda kalbe doğru açılan tek yönlü kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıklar kanın geriye akmasını engeller. Toplardamarlar ince düz kaslardan yapılmıştır. Bu kasların yardımıyla kan basıncı ayarlanır. En düşük kan basıncı toplardamarlarda görülür.

Kılcal damarlar

Atardamarlar ile toplardamarlar arasındaki bulunan en ince damarlara kılcal damar denir. Kanı hücrelere kadar götüren kılcal damarlardır. Kan ile doku hücreleri arasındaki madde alışverişi kılcal damarlara sağlanır. Kılcal damarlar tek sıralı yassı epitel hücrelerden oluşur. Kılcal damarlar dokuların içine yayılarak geniş yüzeyler oluşturur. Kılcal damarlarda kanın hızı çok yavaş ve sabittir. Kalbi ve damarı dolduran kırmızı renkli sıvıya kan denir. Kan plazması ve hücrelerden oluşur. Kan plazması yaklaşık %90su %10 protein, yağ ve karbonhidrat içeren sarı renkli bir sıvıdır. Kan plazması, besinleri ve hücrelerde üretilen atık maddeleri ilgili oranlara iletir. Kan hücreleri, kan plazmasının içinde yüzer ve damarlar yardımı ile vücudun en uç noktalarına kadar taşınır. Kan hücreleri alyuvarlar, akyuvarlar ve kan pulcuklarıdır

.-Kan Hücreleri-

A. Alyuvarlar: Kırmızı renkli, yuvarlar ortası çukur kan hücreleridir. Başlangıçta çekirdekli olan alyuvarlar olgunlaşırken çekirdeklerini kaybederler. Yapılarında kana kırmızı rengini veren hemoglobin bulunur. Alyuvarlar hemoglobin sayesinde hücrelere oksijen taşır hücrelerden karbondioksitin uzaklaştırılmasını sağlar

B. .B.Akyuvarlar: Büyük beyaz kan hücreleri akyuvar olarak adlandırılır. Akyuvarlar çekirdeklidir. Vücudun savunmasında görevlidir. Akyuvarların bir kısmı mikropları yok eden maddeleri salgılar. Akyuvarların sayısı alyuvarların sayısı alyuvarlardan daha azdır.

C. C.Kan pulcukları: kan pulcukları, çok küçük renksiz ve çekirdeksiz kan hücreleridir. Kesilme ve yaralanmalarda kanın pıhtılaşmasını sağlarlar.

Kan dolaşımı

Damarlardaki kan, madde alışverişlerini sağlayabilmek için sürekli hareket halindedir. Kanın vücuttaki hareketine dolaşım denir. İnsanlarda kan dolaşımı, KÜÇÜK KAN DOLAŞIMI ve BÜYÜK KAN DOLAŞIMI olmak üzere iki’ye ayrılır

A.Küçük kan dolaşımı: kalbin sap karıncıktaki kirli kan, karıncıkların kasılmasıyla akciğer atardamarına pompalanır. Akciğer atardamarı kalpten çıktıktan sonra ikiye ayrılarak sağ ve sol akciğere gider. Akciğerlere giren bu damarlar alveollerin çeperinde kılcallara ayrılır. Burada kirli kandaki karbondioksit alveollere i alveollerdeki oksijen ise kana geçer. Temizlenen kan her akciğerden bir çift toplardamar halinde çıkarak sol kulakçığa dört koldan dökülür. Kalple akciğer arasındaki bu dolaşıma KÜÇÜK KAN DOLAŞIMI denir. Burada amaç oksijence fakir kanın oksijence zengin hale getirilmesidir.

B.Büyük kan dolaşımı: Kalbi sol karıncığındaki temiz kan, karıncıkların kasılmasıyla aort atardamarına pompalanır. Aort sola doğru kıvrılarak başa ve kollara giden damarlara ayrılır. Bu damarlar iç organlara ve kaslara giden dallara ayrılır. Doku ve organlara ulaşan bu damarlar, çok sayıda kılcal damarlara ayrılır. Kılcal damarlarda madde alışverişi gerçekleşir. Temiz kandaki oksijen dokulara, dokulardaki karbondioksit ise kana geçer. Kirlenen kan kılcal damarlardan toplardamarlara iletilir. Kirlenen kan alt ve üst

Ana toplardamarıyla kalbin sağ kulakçığına dökülür. Bu dolaşıma BÜYÜK KAN DOLAŞIMI denir. Burada amaç oksijence zengin kanın vücuda dağılmasıyla hücrelerin oksijen ihtiyacını karşılayıp hücrelerdeki karbondioksiti topladıktan sonra kirlenen kanın tekrar kalbe dönmesidir.